Beelden, herinneringen, gedachten, woorden en daden

Vroeger, toen je jong was, heb je misschien wel eens aan het strand gestaan en genoten van de opkomende of ondergaande zon. Het werd licht en het werd donker. Misschien was het in Hoek van Holland, of aan het strand bij Rockanje of zomaar ergens op de wereld, in een ver of exotisch land. De beelden van een verleden kunnen zomaar voorbij schieten.

Prachtige Hollandse luchten die een mens doen inademen om nooit meer te vergeten dat dit leven is en genieten van alle moois dat de aarde ons geeft, hier in dit kleine landje.
Gisteren zag ik André van Duin. Een Rotterdammer. Hij was op TV en vertelde over het inspreken van een prachtige natuurfilm over de Veluwe. Een stukje Nederland waar we met zijn allen trots op mogen zijn. Een rijke erfenis voor kinderen en kleinkinderen. De dieren, de bossen, de heide en de vergezichten zijn adembenemend mooi.

Beelden van een wereld die we graag zien, waar we van tijd tot tijd door kunnen opleven en herademen, waardoor kunstenaars geïnspireerd werden en worden om te creëren wat de toekomst zal verrijken: het verleden verrijkt de toekomst.

Ik zag een nieuwe kunstenaar, ook weer op TV: hij heeft kunst gemaakt van de Afsluitdijk: elk sluishuisje is een lichttempel geworden: als je er met de auto langs rijdt, lichten de contouren van de huisjes prachtig op… en twee grote vliegers dolen in de luchten als een eerbetoon aan Wubbo Ockels die ooit hoopte op oplichtende vliegers, die enkel gebruik maken van wind en licht. Wat wij Nederlanders toch maar hebben bereikt: de zee ingedamd. De bedreigingen van overstromingen gekeerd, veiligheid gecreëerd, schoonheid. Tegelijkertijd weten we als geen ander: we moeten alert blijven, want de stormen worden groter, ze stijgen en dreigen en we moeten waakzaam blijven, willen we op onze stranden nog kunnen blijven genieten van die adembenemende zonsopgangen en zonsondergangen.

Op een bepaalde manier zijn het beelden van een mensenleven. Je geniet van je leven, het is allemaal zonnig en goed. Je doet wat je wilt doen, er is genoeg te verteren en je maakt van je leven iets moois. Gezellig samen erop uit, genieten van je pensioen of van je kinderen en kleinkinderen. Maar dan slaat – langzaam, als een zomerstorm of als een tornado – het noodlot toe. Het komt in 10 seconden en heel je leven is weg. Donker is er zomaar. Je plannen, je mooie dromen, alles wat er ooit nog had kunnen gebeuren of gedaan worden: het vervliegt achter de wolken van donkerte en storm. Als een oceaan waarin je kunt verdrinken is het verdriet dat je overspoelt: de dam van je menselijke kracht wordt in één keer doorbroken, soms met goedbedoelde woorden van waarheid, soms met voorzichtige woorden die proberen heel te laten wat nog heel is. Maar het blijft onheilstijding: het leven, jouw leven is eindig.

Je dwaalt opeens door duinen met zand waarin je voeten blijven steken: genageld aan de grond. Je kunt niet meer omhoog kijken, het genieten is weg.
En dan… opeens is daar een golf van tranen, als een overvloed die je liever wilt vermijden: je bent altijd sterk geweest. Tranen, het orgaan van de ziel, waarmee we lachen van plezier, overlopen van vreugde, maar ook overstelpt worden door verdriet.

Weten dat je eindig bent is één ding. Ermee moeten leven dat je zult sterven is een andere zaak. Accepteren dat je geliefden moet achterlaten is mogelijk nog moeilijker. Bang zijn voor onoverkomelijk en ondraaglijk lijden kan je mentaal verlammen en doen ondergaan.

Tot het moment dat je je kinderen of kleinkinderen ziet of een geliefde, een vriend: Zij trekken je misschien wel de toekomst in: gedachten, denkbeelden, waarden, levenswijsheid, je kunt ze doorgeven als een mooi schilderij dat je schildert, in een gedicht of in een verhaal dat je voor hen opschrijft, in muziek die je voor hen achterlaat. Welk vergezicht dat de adem kan doen stokken laat je achter voor hen die na je komen? Wat is voor hen jouw herinnering? Hoe zullen zij staan aan het strand van Rockanje of Hoek van Holland? Welke beelden brengen zij zich in herinnering wanneer ze wegdwalen bij een ondergaande zon of een weids vergezicht? Hoe geef je je leven door?

Als je dan afscheid hebt genomen, de dingen hebt gezegd of gezwegen, wanneer je levensavond is gekomen; welk licht en welke liefde zal dan blijven en niet vergaan, oplichten zomaar ergens, misschien wel op een dijk ergens in de polder, wanneer de sterren vertellen dat jij daar bent… ergens waar gedachten, woorden en daden louter liefde zijn.